ایران را در سرتاسر دنیا کشوری می دانند که دارای تاریخ و قدمت زیادی می باشد . خیلی از هنر ها و ابداعات و ساخته های ابتدایی دست بشر برای اولین بار در این منطقه اتفاق افتاده است . هنر در کشور ایران از همان اول جایگاه بالایی داشته است و یکی از این هنرها ، هنر ساختمان سازی ، معماری و طراحی داخلی می باشد . در طی قرن ها سبک های مختلفی در معماری ایران پدید آمده است که هر کدام از این سبک ها مختص دوره ای خاص بوده اند و دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشند . همچنین می توان بناهای شاخصی از این سبک های معماری را در ایران مشاهده نمود که در سرتاسر دنیا شناخته شده هستند و به عنوان بناهای بیادماندنی و شاهکار معماری شناخته می شوند .
ویژگی های مختلف معماری ایرانی از زبان شرکت طراحی داخلی و معماری هیرادانا :
این ویژگی به آن معناست که میان عناصر ساختمان و اندام های انسان تناسبی وجود داشته باشد و همه چیز در اندازه های خوب و مناسب خود ساخته شوند .
معماری ایران ساخت و بکارگیری هرچیزی که بی دلیل باشد را رد می کند و فقط از عناصر و تزیینات و چیزهایی که دلیلی برای وجودشان باشد استفاده می کند . برای مثال از شیشه های رنگی برای پنجره ها استفاده می کردند تا از نور سوزان آفتاب جلو گیری کنند .
معماران و مهندسین ایرانی در تلاش بوده اند تا برای ساخت ساختمان ها در هر منطقه ای از مصالحی استفاده کنند که در آن منطقه یافت می شود و قابلیت دسترسی سریع دارد . به این گونه ساختمان ها را میتوان با طبیعت سازگارتر کرد .
برای ساخت ساختمان و چیدن فضاهای مختلف در کنار هم ، فرهنگ و باور مردم منطقه بسیار تاثیر دارد و به دلیل فرهنگی که مردم ایران دارا بوده و هستند ساختمان ها بیشتر به صورت درونگرا و با حیاط مرکزی ساخته می شده است .
انواع سبک ها در معماری سنتی ایرانی از زبان شرکت طراحی داخلی و معماری هیرادانا :
این سبک را میتوان اولین سبک معماری ایرانی دانست که از زمان هخامنشیان تا زمانی که اسکندر به ایران حمله کرد در ایران رایج بود . نام این سبک از قوم پارس که در این منطقه زندگی می کردند گرفته شده است . البته که قبل از زمان هخامنشیان هم معماری هایی در این منطقه وجود داشته است که بازمانده های آن مورد بررسی قرار گرفته اند و در تاریخ ثبت شده اند اما به طور رسمی سبک پارسی را میتوان اولین سبک معماری ایران دانست .
ویژگی های مختلف سبک پارسی :
- استفاده از سر ستون و پایه ستون در معماری
- طراحی نما در بیرون به وسیله سنگ و در درون به وسیله کاشی های متنوع و لعاب دار
- ساخت پی به وسیله سنگ های لاشه
- مرتبط ساختن فضاهایی مانند آشپزخانه به وسیله ی راه های مخفی به فضاهای اصلی
- معماری درونگرا
- ساخت ساختمان روی سکو
- سبک پارتی در معماری
این سبک در معماری ایران پس از حمله ی اسکندر به ایران آغاز شد . در زمان اشکانیان ، ساسانیان ، زمان صدر اسلام و حتی تا بعد از آن ادامه داشت .
ویژگی های مختلف سبک پارتی :
- استفاده از فضاهای مختلف و تنوع در طرح ها
- ساخت جفت در نیایشگاه های مختلف و همچنین کاخ های مهم پذیرایی
- پادجفت سازی در خانه ها و کاخ های مختلف مسکونی
- استفاده از میانسرا یا حیاط برای درونگرا کردن معماری
- بلند ساختن ساختمان ها و به این شیوه دادن شکوه و جلال به آن
- استفاده از سقف های گنبدی و خمیده در معماری
- ساخت پی با استفاده از سنگ های لاشه
- گوشه سازی به وسیله ی چوب
- گچ بری های زیبا با استفاده از خطوط خمیده و شکسته
- استفاده از کوردرها و کنگره در طراحی نمای ساختمان
- سبک خراسانی در معماری
این شیوه اولین شیوه در معماری ایران می باشد که پس از اسلام به وجود آمد . چیزی که بیشتر در معماری آن زمان مشخص است این است که پس از اسلام اولین تغییرات در خراسان ایجاد شد و کم کم به دیگر شهرها همچون دامغان و ... کشیده شد .
ویژگی های مختلف سبک خراسانی :
- الگو برداری از آموزه های اسلام و پیاده کردن آن ها در طراحی
- شروع به ساخت مسجد و سبک ساخت ویژه ی آن
- استفاده از همان نیارش یا فن ساختمانی شیوه ی پارتی
- استفاده از مصالح بومی
- سبک رازی در معماری
سبک رازی را میتوان چهارمین سبک در معماری ایران و دومین سبک پس از اسلام در معماری ایران دانست . میتوان این سبک را اینطور بیان کرد که تمام ویژگی های خوب سبک های قبلی را نگه داشته و آن ها را به بهترین شکل در کار پیاده می کند . آغاز این سبک در ابتدا در شمال کشور بوده است اما در شهر ری به شکوه رسید . متاسفانه در زمان غارت محمود غزنوی ساختمان های با شکوهی که به این سبک در این شهر ساخته شده بود ویران گشت .
ویژگی های مختلف سبک رازی :
- به وجود آمدن ساختمان های مختلف با کاربری های متفاوت مانند آرامگاه ها
- تبدیل مسجدهای شبستان دار به مسجدهای چهار ایوانی
- پیشرفت چشمگیر در ساخت گنبد و تاق
- گونه های مختلف نگاره به وسیله خطوط مستقیم و شکسته با آجر
- گچ بری به همراه نغزکاری
- سبک آذری در معماری
این سبک معماری در تاریخ ایران دارای دو دوره می باشد . در آن زمان به دلیل نیاز مبرم به ساختمان و خانه مهندسین و اوستاها در معماری رو به به کار بردن الگوهای یکسان آوردند .
ویژگی های مختلف سبک آذری :
- استفاده از هندسه در مقیاس بیشتر در معماری
- ساخت ساختمان هایی با مقیاس و ابعاد بزرگ به طور بی سابقه
- ابتدا ساخت ساختمان و سپس راحی و ساخت نما
- استفاده از کاشی های معرق و هفت رنگ و ...
- کم شدن کاربرد آجر در نماسازی و استفاده ی بیشتر از کاشی
- سبک اصفهانی در معماری
خواستگاه این سبک استان اصفهان نمی باشد و در آذربایجان شروع شده است اما می توان اوج شکوه و زیبایی این سبک را در اصفهان مشاهده نمود . از نظر اساتید معماری سبک اصفهانی آخرین سبک در معماری ایران می باشد که به نام های صفوی ، افشار و ... نیز شهرت یافته است .
ویژگی های مختلف سبک اصفهانی :
- ساده شدن طراحی ها و استفاده از احجام ساده و چهارگوش
- استفاده از هندسه های آسان برای طراحی و خطوط شکسته و ...
- رایج شدن ساخت گوشه ی پخ در ساختمان ها
- افت در کیفیت ساخت و ساز
- سادگی در طراحی نما و دکوراسیون داخلی
سخن آخر
همانطور که در مطالب بالا مطالعه کردید معماری ایران از نظر تاریخی دارای دو دوره ی اصلی می باشد . دوره ی قبل از اسلام و دوره ی پس از اسلام ، که هر کدام از این دوره ها ، شامل سبک های مختلفی از معماری می باشند که باز هم هر یک از این سبک ها دارای ویژگی ها و نکات منحصر بفردی می باشند . امروزه معماری سرتاسر دنیا شبیه به هم شده است و دیگر آن هویت سابق را ندارد و به همین علت است که معماران پیوسته در تلاشند تا از معماری کهن کشور خود ایده گرفته و طرح هایی بهتر و بومی تر را برای ساختمان ها رغم بزنند . شرکت مهندسی و معماری هیرادانا که فعالیت های زیادی در زمینه معماری ، دکوراسیون داخلی ، بازسازی منزل ، طراحی نما و ... انجام داده است این مقاله را برای شما آماده کرده است و امید دارد که برای شما مفید بوده باشد .