در این مقاله از شرکت دکوراسیون هیرادانا به بررسی سبک معماری در دوره ی پهلوی می پردازیم ، در این مقاله با ما همراه باشید :
در واقع معماری ایران همزمان با دوره پهلوی تغییر بسیار چشمگیری کرد . معماری در دوره رضاخان تا حد زیادی دنباله روی معماری باستانی دوران هخامنشی بود و بسیاری از بناهای طراحی و اجرا شده در دوره رضاخان مانند بناهای دوره هخامنشی ستون های بسیار زیادی داشتند .
برای اینکه بتوان معماری ایران در دوره پهلوی را بررسی کنید باید آن را به دوقسمت پهلوی اول و دوره پهلوی دوم تقسیم نمایید .
دوران سلطنت رضاخان که در سالهای ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ می باشد ساخت وسازهای زیادی انجام شد که می توان ساخت مدرسه ، راه آهن و دانشگاه را مثال زد .
در دوره پهلوی اول جریان اصلی معماری نئوکلاسیک باستان گرا می باشد . در معماری نئوکلاسیک تزئینات ساختمان و یا در طراحی نما از عناصر معماری ایران باستان مورد استفاده قرار می گرفت اما دکوراسیون داخلی و درون ساختمان بر اساس نیازهای کاربردی جدید طراحی می شد .
در این دوران می توان به کاخ شهربانی که از شاخص ترین نمونه های معماری نئوکلاسیک بود اشاره کرد .
سر ستون های این ساختمان با نماد جانوران اساطیری و نقش سربازان هخامنشی که کاملاً از معماری هخامنشی الهام گرفته شده و پله های ساختمان نیز یادآور کاخ آپادانا می باشد .
در سال ۱۳۱۳ شروع به ساخت یک نمونه دیگر موزه ایران باستان کرد و در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید و در طراحی و اجرای نما و سر در این ساختمان از طاق کسری الگوبرداری شده است .
به علت آنکه رضاخان به فرهنگ غرب علاقه بسیاری داشت نسل دیگری از بناها را بوجود آورد که نشانه‌های معماری باروک نیز در آن دیده می شد .
در دوره پهلوی اول معماری نئوکلاسیک ایران با توجه به گرایش رضاخان در دوره تاریخی پیش از اسلام و روابط خوب با نازی ها که پرچمدار معماری نئوکلاسیک بود بسیار تقویت شد .
برای اینکه این سبک معماری پیاده سازی شود خود حکومت دستور ساخت بناهایی با این سبک را می داد و به همین دلیل معماران اروپایی را برای طراحی ساختمان های دولتی به ایران دعوت می‌کرد .
از ویژگی های نئوکلاسیک باستان گرای ایرانی که به سبک ملی نیز نامیده می شود می توان به چند موارد اشاره کرد :
• ایوان های بزرگ و مرتفع در ورودی ها
• ستون‌ها و سر ستون‌ها به سبک تخت جمشید
• طراحی پنجره ها و قاب ها به سبک معماری تخت جمشید
• استفاده از کنگره ها در بام کاخ ها
• استفاده از سنگ و سیمان به عنوان مصالح
• استفاده از نقش های مورد استفاده در تخت جمشید
با حذف و تعدیل گرایش‌های نئوکلاسیک و باستان گرایانه در دوره پهلوی دوم (در سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷) تغییرات جدی در سبک معماری نیز رخ می دهد .
بیشترین تاکید در این دوره بر کاربردی بودن طراحی ها می باشد و شهرنشینی با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است .
بر خلاف دوره پهلوی اول که جزء غالب معماری در ایران متاثر از سه جریان معماری اواخر قاجار و سبک نئوکلاسیک (سبک معماری) و مدرن بود ، معماری مدرن جریان غالب معماری در دوره پهلوی دوم بود .
در این دوره متاثر از کارهای لوکوربوزیه ، فرانک لوید رایت ، آلوورا آلتو ، ریچارد نویترا و جیمز استرلینگ طراحی داخلی مدرن پدید آمد و معماری شبه مدرنیستی ایران نیز نام گرفت .
اصلی‌ترین عامل تغییرات شکلی در معماری دوره پهلوی پدیده برون گرایی در مقابل درون گرایی می باشد .
در دوره قبل از پهلوی-دوره قاجار-ویژگی اصلی معماری و طراحی داخلی درون گرایی بود اما شاخصه اصلی معماری دوران پهلوی برونگرایی بود .
در معماری این دوره پنجره ها اهمیت بسیار زیادی داشت و برای اولین بار رونمایی می شدند و بالکن نیز نمادی از معماری کاخ و فصل شاهان بود و می توان گفت معماری شاهانه به حساب می آمد و در آن دوره پنجره ها یکی پس از دیگری به روی کوچه ها و خیابان های جدید که تازه احداث شده بودند باز می شد .
تا مدت های طولانی درونگرایی ویژگی اصلی معماری ایران بود و طبیعتا شیوه زندگی را تحت تاثیر خود قرار می داد و به همین دلیل باعث شکل‌گیری فضای خصوصی و عمومی شده بود .
با گذشت زمان و در دوران پهلوی برون گرایی جانشین درونگرایی شد و به ظاهر ساختمان و بناهای معماری تغییر کردند و تزئینات در قسمت بیرونی بیشتر شد ولی در باطن تغییرات فراوانی در سبک زندگی مردم شکل گرفت و شخصیت و علایق افراد بسیار تغییر پیدا کرد .
در معماری سنتی ایران ، خانه در بافت های شهری پیوسته ، متراکم و درونگرا برای زندگی خانوادگی فضایی مخصوص به حساب می آمد و معمولاً اصل محرمیت در طراحی و ساخت آن رعایت می شد تا افراد خانواده از دید اشخاص نامحرم حفظ شوند .